Skikleding moet comfortabel en functioneel zijn, goed ademen en u beschermen tegen regen, wind of juist tegen de brandende zon. Welke uitrusting u nodig heeft, is sterk afhankelijk van het gebied waar u gaat skiën, de weersomstandigheden en de zwaarte van de tocht die u gaat maken. Een goede leidraad hierbij is het drie-lagen-systeem. Al naar gelang de omstandigheden kunt u met deze lagen ‘spelen’ waardoor u het nooit te warm of te koud heeft.
Een belangrijke rol is weggelegd voor zogenaamd thermo ondergoed, steeds vaker technisch ondergoed genoemd. Een belangrijke taak van dit functionele ondergoed is om het lichaam warm te houden en zweet zo snel mogelijk af te voren naar een volgende laag. Het mag dus vooral géén vocht vasthouden!

Het drie-lagen-systeem

Voor skiërs en snowboarders geeft het drie-lagen-systeem een helder antwoord op de vraag hoe ze zich bij weer en wind het beste kunnen kleden. Het idee achter dit systeem is dat iedere laag zijn eigen functie heeft, maar dat het als geheel een afdoende bescherming biedt tegen regen, wind en kou.
De gebruikte lagen in het drie-lagen-systeem zijn de onderlaag (of basislaag) die vooral een ademende werking heeft, de tussenlaag (of isolerende tussenlaag) die dus zorgt voor isolatie en de bovenlaag (of buitenste laag) die beschermt tegen regen en wind. We bespreken ze hieronder:

De onderlaag

Technisch ondergoed van synthetische stof, ook wel de basislaag of basiclayer genoemd, vormt de basis van uw kleding en is tevens de belangrijkste laag. Het doel van de onderlaag is het zo snel mogelijk afvoeren van transpiratievocht naar de tweede laag. Op deze manier blijft de huid droog. Belangrijk, want een natte huid koelt snel af en dat wilt u uiteraard voorkomen. Daarnaast zorgt deze laag in de winter (dus alleen als u een winterkwaliteit technisch ondergoed heeft) voor een stukje warmteopslag, hoewel dat eigenlijk vooral de hoofdtaak is van de tweede laag.

Voor de onderlaag wordt vaak gebruik gemaakt van synthetische stoffen (polyester en microvezel), zijde of merinowol die nauw op de huid aansluiten, maar niet té strak zitten en ook niet jeuken of kriebelen. Deze materialen zijn erg geschikt voor het overdragen van transpiratievocht omdat ze het niet absorberen. Merinowol heeft daarnaast de eigenschap weinig of geen transpiratiegeur vast te houden en antibacterieel te zijn.

Katoen is volstrekt ongeschikt als onderlaag. Het neemt juist veel te goed vocht op (denk aan een katoenen keukendoek), maar is vervolgens niet in staat het af te geven aan de tweede laag. Katoen voelt in natte toestand dus koud aan. Niet de bedoeling!

Thermo-ondergoed bestaat zowel in een korte als een lange (longsleeve) variant. Lange thermo-onderbroeken (tights) van kunstvezel of merinowol geven isolatie aan het onderlichaam, voeren zweet af naar de buitenlaag en houden uw benen warm. Ze zijn er zowel in een heren- als damesuitvoering. Shirts zijn (meestal) unisex.

Tussenlaag

De tweede laag, de tussenlaag, wordt ook wel isolatielaag of midlayer genoemd. Deze laag houdt lichaamswarmte vast en voert tegelijkertijd transpiratievocht af naar de buitenste laag. Een goede balans tussen enerzijds warmte vasthouden en anderzijds transpiratievocht afvoeren is hier essentieel.

De tussenlaag is de laag waar u het meest mee kan variëren. De onderlaag blijft immers tijdens een wandeltocht intact en de bovenlaag gebruikt u alleen met regen en wind, zodat u het dus moet doen met de tussenlaag om te variëren.

Opnieuw is katoen ongeschikt als tussenlaag, fleece is een uitstekende keuze. Een andere optie is dons. Dons is licht, heeft een hoog draagcomfort en is nog warm bovendien. Veel jassen van dons kunt u tot een klein pakketje opvouwen zodat u altijd een perfecte tweede laag bij de hand heeft, zonder dat uw rugzak meteen helemaal vol zit. Heeft dons ook nadelen? Ja. Dons is prijzig en isoleert beroerd als het nat wordt.

Buitenlaag

De bovenlaag of buitenste laag beschermt tegen wind en water. Deze laag werkt als bescherming over de andere twee lagen en wordt daarom ook wel gewoon (waterdichte) buitensportjas of buitensportjack genoemd of hardshell, als onderscheidend woord met softshell. De laag moet goed ventileren om zo veel mogelijk vocht naar de buitenwereld af te voeren, maar hij moet beslist ook de regen tegenhouden.

Voor de buitenste laag komen ski jassen, jacks of bodywarmers van waterdicht materiaal, zoals Gore-Tex,  in aanmerking. Naast Gore-Tex zijn er overigens talloze andere materialen die min of meer dezelfde functie hebben. Goed beschouwd draait het hier allemaal om membranen die minuscule gaatjes bezitten die in staat zijn om transpiratievocht door te laten naar buiten, maar regen een halt toe te roepen. Die waterdichtheid is meteen ook een nadeel van de hardshell, want 100% waterdichtheid gaat altijd (!) ten koste van het ademend vermogen. Dat kan deels opgelost worden door te kiezen voor een jas met veel ventilatiemogelijkheden, maar u kunt met een volledig waterdichte jas nooit voorkomen dat u tijdens een stevige inspanning toch nat wordt.

Denkt u de buitenlaag slechts sporadisch nodig te hebben, dan kunt u overwegen een jas aan te schaffen die niet waterdicht, maar wél waterafstotend is. Hij beschermt u dus tegen een regenbuitje of tegen de sneeuw, maar zorgt er tevens optimaal voor dat transpiratievocht kan worden afgevoerd.

Ben u in het geheel niet bevreesd voor regen (of denkt u makkelijk te kunnen schuilen), maar wilt u wel beschermd zijn tegen de wind wanneer u pauzeert, dan is een windbreaker wellicht een verstandige aankoop. Ze zijn prijsgunstig, licht en compact, houden de wind goed tegen, maar beschermen niet tegen de regen. Dat zou u eventueel op kunnen lossen door een dun, waterafstotend regenjasje aan te schaffen.

Fleece

Fleece (wat Engels is voor ‘vacht’) is nog steeds de meest gedragen tussenlaag omdat het én warm is én prettig aanvoelt én vocht goed doorlaat. Fleece is altijd gemaakt van een kunstvezel, meestal polyester. Afhankelijk van de manier waarop het fleece is geweven, is fleece dun of dik. De laatste jaren is er een duidelijke trend naar dunne fleece als ideale tussenlaag. Fleece is betaalbaar en daarom populair bij actieve vakantiegangers. Het nadeel van fleece is dat het niet winddicht is en u het dus koud kunt krijgen als u in winderige omstandigheden stil zit.

Softshell

Het drie-lagen-systeem staat al sinds decennia als een huis, maar toch heeft de ontwikkeling ook hier niet helemaal stil gestaan. Sinds een jaar of tien is het begrip softshell behoorlijk ingeburgerd geraakt in de wereld van de actieve vakanties. Een softshell voegt de middelste (vochtdoorvoer en isolatie) en buitenste laag (bescherming) uit het besproken lagensysteem samen tot één laag. In de buitensportwereld wordt daarom inmiddels al gesproken van het ‘tweelagen-plus’ systeem.
Een softshell is niet 100% waterdicht, maar wel zeer goed ademend en vormt een goed alternatief voor het soms te warme fleece en minder ademende en dure waterdichte en gecoate regenjack. Er zijn al merken sofshells op de markt die claimen waterdicht en zijn en dus eigenlijk fungeren als een hardshell, maar vooralsnog kan die claim niet waargemaakt worden.

Overige bescherming

Met alleen buiten- en onderkleding bent u er niet. Bij koude omstandigheden moeten ook het hoofd, de handen en de voeten optimaal beschermd worden. Een deel van de warmte die u afgeeft aan de buitenlucht, verdwijnt namelijk via het hoofd en de handen. Fleece is ook voor de bedekking van u uw hoofd een prima keuze: het is warm, kriebelt niet en voelt prettig aan. In extreme omstandigheden (of wanneer u gewoon heel kouwelijk bent aangelegd), biedt een bivakmuts uitkomst. Deze bedekt niet alleen de bovenzijde van het hoofd, maar ook de wangen, nek, kin en mond.

Handschoenen of wanten moeten niet alleen uw handen warm en droog houden, ze moeten ook zorgen voor voldoende bewegingsvrijheid. Skiërs kiezen om drie reden eerder voor handschoenen omdat ze zo het ‘gevoel’ met de skistok willen behouden. Snowboarders kiezen vaker voor een (versterkte) want omdat ze geen stokken nodig hebben. Wanten isoleren aantoonbaar beter dan handschoenen omdat de vingers elkaar warm houden. Een ander groot voordelen van wanten is dat je ze veel makkelijker en sneller aantrekt dan handschoenen.

Voor zowel snowboarders als skiërs zijn er sokken die in alle omstandigheden de perfecte bescherming bieden. Merinowol, lycra, scheerwol, katoen en polyamide zijn veelgebruikte materialen. Bestaat er verschil tussen snowboard- en skisokken? Ja. De ondersteunende delen van de sok (de padding) is anders verdeeld: bij skisokken is vooral de voorkant extra beschermd, bij snowboardsokken geldt dat ook voor de achterkant.